ನವದೆಹಲಿ: ಸಾಲದ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿರುವ ಎಜುಟೆಕ್ ಕಂಪನಿ ಬೈಜೂಸ್ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಬೈಜು ರವೀಂದ್ರನ್ ಅವರಿಗೆ ಅಮೇರಿಕದ ನ್ಯಾಯಾಲಯ 1 ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ಗಳಿಗಿಂತ (9,000 ಕೋಟಿ) ಹೆಚ್ಚು ದಂಡ ವಿಧಿಸಿದೆ. ಬೈಜೂಸ್ ಆಲ್ಫಾ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕ ಮೂಲದ ಸಾಲದಾತ ಗ್ಲಾಸ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಎಲ್ಎಲ್ಸಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅರ್ಜಿಯ ನಂತರ ಡೆಲವೇರ್ ದಿವಾಳಿತನ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಹೊರಡಿಸಿದೆ.
ಬೈಜೂಸ್ ಆಲ್ಫಾ ಒಂದು ಅಮೇರಿಕನ್ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ ಎಜುಟೆಕ್ ದೈತ್ಯ ಬೈಜೂಸ್ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು 2021 ರಲ್ಲಿ ಡೆಲವೇರ್ (ಯುಎಸ್ಎ) ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಬೈಜೂಸ್ಗೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿದೆ.
ಏನಿದು ವಿಚಾರ ?
ಬೈಜು ರವೀಂದ್ರನ್ ಅವರ ಕಂಪನಿಯಾದ ಬೈಜೂಸ್, 2021 ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಲದಾತರಿಂದ ಸುಮಾರು $1.2 ಬಿಲಿಯನ್ (11,000 ಕೋಟಿ ರೂ) ಸಾಲ ಪಡೆದಿತ್ತು. ಈ ಹಣವನ್ನು ಬೈಜು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಬೇಕಿತ್ತು.
ಸಾಲದ ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ನಂತರ ಬೈಜುವಿನ ಆಲ್ಫಾ ಏಪ್ರಿಲ್ 2024 ರಲ್ಲಿ ಬೈಜುವಿನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಬೈಜು ರವೀಂದ್ರನ್, ಅವರ ಪತ್ನಿ ದಿವ್ಯಾ ಗೋಕುಲ್ನಾಥ್, ಸಹೋದರ ರಿಜು ರವೀಂದ್ರನ್ ಮತ್ತು ಇತರರ ವಿರುದ್ಧ $533 ಮಿಲಿಯನ್ (ಸುಮಾರು 4,500 ಕೋಟಿ) ಕಳ್ಳತನ ಮತ್ತು ವಂಚನೆ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿತು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ (ನವೆಂಬರ್ 2025), ಡೆಲವೇರ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ರವೀಂದ್ರನ್ ವಿರುದ್ಧ ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ತೀರ್ಪ ನೀಡಿ, $1 ಬಿಲಿಯನ್ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮರುಪಾವತಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿತು.
ಬೈಜೂಸ್ ಪತನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಕಳಪೆ ನಿರ್ವಹಣೆ
ಉದಯದ ಕಥೆ: ರವೀಂದ್ರನ್ 2011 ರಲ್ಲಿ ಬೈಜೂಸ್ ಸಣ್ಣ ಶಿಕ್ಷಣ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದು ಕೋಚಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಆದರೆ 2015 ರಲ್ಲಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ಕಲಿಕೆ, ಸರಳ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆ ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿವೆ.
2020-21ರಲ್ಲಿ ಕೋವಿಡ್-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗವು ಆನ್ಲೈನ್ ಶಿಕ್ಷಣದ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು ಮತ್ತು ಬೈಜು ಇದರ ಲಾಭ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ (ಶಾರುಖ್ ಖಾನ್ರಂತಹ ಬ್ರಾಂಡ್ ರಾಯಭಾರಿಗಳು) ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನಗಳು (ವೈಟ್ಹ್ಯಾಟ್ ಜೂನಿಯರ್, ಆಕಾಶ್ ನಂತಹ ಕಂಪನಿಗಳು) 2022ರ ವೇಳೆಗೆ $22 ಬಿಲಿಯನ್ ಮೌಲ್ಯ ತಲುಪಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು, ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಮೌಲ್ಯಯುತ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ಅಪ್ ಆಗಿತ್ತು.
ಕುಸಿತ ಆರಂಭ: 2022ರ ನಂತರ ಬೈಜು ತನ್ನ ಹೊಳಪನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನಗಳಿಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಭಾರಿ ಸಾಲವು ಕಂಪನಿಯ ಮೇಲೆ ಹೊರೆಯಾಯಿತು. ಹಣಕಾಸು ವರದಿಗಳು ವಿಳಂಬವಾದವು, 2021-22 ರಲ್ಲಿ 8,245 ಕೋಟಿ ನಷ್ಟ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಕಂಪನಿಯ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮಾರಾಟ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡದಿರುವ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಗ್ರಾಹಕರ ನಂಬಿಕೆ ಕುಗ್ಗಿಸಿತು.
ಸರಣಿ ಕುಸಿತ: 2023ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಹದಗೆಟ್ಟಿತು. ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ (ED) FEMA ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತನಿಖೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರು ಮತ್ತು ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕ ಡೆಲಾಯ್ಟ್ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. US ಸಾಲದಾತರು ದಿವಾಳಿತನ ಬಯಸಿದರು. ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಬೈಜುವಿನ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕುಸಿಯಿತು.
ಅಂತಿಮ ಹಂತ: ಬೈಜೂಸ್ 2024ರ ವೇಳೆಗೆ ಶೂನ್ಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ತಲುಪಿದೆ. ಕಾನೂನು ಹೋರಾಟಗಳು, ಸಾಲದ ಬೆಟ್ಟ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಅಸ್ಥಿರತೆಯು ಮುಳುಗಿಸಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ದಿವಾಳಿತನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ.
